با گذشت چند روز از ارائه لایحه بودجه 98 به مجلس شورای اسلامی، بحث مالیات در میان کارشناسان و فعالان اقتصادی همچنان داغ است. لایحه بودجه سال آتی، با پیش‌بینی ۱۵۳هزار میلیارد تومان برای درآمد مالیاتی به عنوان منبع مهم تامین مالی دولت نسبت به سال جاری حدود ۱۱هزار میلیارد تومان افزایش در این حوزه را نشان می‌دهد. دولت‌ها برای جبران هزینه‌های خدماتی که به شهروندان ارائه می‌دهند، اقدام به اخذ انواع مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم از شهروندان میکنند تا بتوانند این چرخه خدماتی را در طول زمان حفظ کنند. البته باید توجه داشت که هدف از وضع مالیات تنها جبران هزینه‌ها نیست بلکه به دلیل آنکه این روش نقدینگی اقتصاد را دچار تغییرات کرده و در نهایت به کنترل و هدایت آن می‌پردازد، می‌تواند مهمترین عامل وضع و اخذ مالیات باشد. در جدیدترین گزارشی که از وضعیت درآمدی استان تهران در هشت ماهه ابتدایی سال جاری نیز منتشر شده، مالیات اصلی‌ترین منبع درآمدی پایتخت به شمار می‌رود.
دولت برای درآمدهای مالیاتی خود در سال جاری ۱۴۲هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده بود که بنا بر گزارش عملکرد هشت‌ماهه اول، تحقق این درآمد بیش از 94درصد برآورد شده است. غلامعلی جعفرزاده- عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی- پیش از این در گفت‌وگو با «آرمان» اظهار کرده بود احتمال اینکه کمیسیون تلفیق این میزان را افزایش دهد و دولت را مکلف کند تا مالیات پایه بیشتری را پوشش دهد زیاد است. او با تاکید بر اینکه مقصود دولت، گسترش مالیات پایه است و نه افراد، بیان کرده بود: کمیسیون تلفیق این امر را مجدانه بررسی کند چراکه این میزان درآمد مالیاتی در قیاس با عملکرد شش‌ساله‌ای که در تحقق مالیاتی برآورد شده است، قابلیت تحقق دارد. کارشناسان، نظام مالیاتی کشور در شناسایی درآمدهایی که مشمول مالیات قرار می‌گیرند را ناکارآمد توصیف کرده و بر این باورند، بازوی نظارتی سازمان امور مالیاتی در این زمینه ناتوان از پیگیری‌های اثرگذار است.
گفته می‌شود در بودجه سال 98 نیز ماموریتی به وزارت اقتصاد در راستای دگرگون‌کردن سیستم مالیاتی داده نشده تا بر اساس آن بتوان همانند کشورهای توسعه‌یافته با اتکا به درآمدهای مالیاتی کشور را اداره کرد و به نظر می‌رسد هنوز عزم و اراده‌ای برای تغییر نظام مالیاتی کشور که به روش سنتی اداره می‌شود وجود ندارد؛ کارشناسان معتقدند اصلاح نظام مالیاتی بسیار ضروری است اما این مهم در یک سال به وقوع نمی‌پیوندد از این رو اصلاح آن در یک سال به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نخواهد بود. اصلاح نظام مالیاتی و گسترش پایه‌های آن می‌تواند دولت را در تحقق درآمدهای مالیاتی و تامین بخش بزرگی از هزینه‌های لایجه بودجه کمک کند. این درآمد عظیم می‌تواند در آینده با ایفای نقش پررنگ‌تر نسبت به درآمدهای نفتی، نگرانی هر ساله از نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی و تاثیر آن بر بودجه کل کشور را کاهش دهد.
رشد 5/12درصدی درآمدهای تهران
از آنجا که درآمدهای مالیاتی استان‌ها و به‌ویژه کلانشهرها همواره در اداره امور استانی و کشوری اثرگذار محسوب شده است، بررسی میزان آن در استان‌های مختلف مورد اهمیت است. جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که در هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری پایتخت حدود ۲۶هزار میلیارد تومان درآمد عمومی داشته که ۹۳درصد آن را مالیات‌ها تشکیل داده است. براین اساس از فروردین تا پایان آبان امسال، تهرانی‌ها ۲۵هزار و ۳۰۰میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند و تنها ۷۵۰ میلیارد تومان، از دیگر بخش‌ها درآمد برای شهر به دست آمده است. طبق برآوردهای صورت‌گرفته در سال جاری میزان درآمدهای تهران 5/12درصد رشد داشته است.
ارزیابی‌ها از چگونگی تحقق درآمدهای مالیاتی سال جاری نشان می‌دهد که مالیات‌های مستقیم سهم بیشتری در جذب درآمدهای شهر داشته‌اند و تهرانی‌ها در طول این مدت حدود 5/13هزار میلیارد تومان مالیات مستقیم پرداخت کرده‌اند. همچنین مالیات‌های غیرمستقیم تهران نیز عددی حدود ۱۲هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد. در حوزه مالیات‌های مستقیم مالیات اشخاص حقوقی غیردولتی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است و پس از آن نیز مالیات حقوق بخش خصوصی، مالیات مشاغل، مالیات مستغلات و مالیات‌های نقل و انتقال سرقفلی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
در این میان مالیات اشخاص حقوقی غیردولتی با ثبت درآمد بیش از ۶۰۰۰میلیارد تومانی، اصلی‌ترین محل درآمد این شهر به شمار می‌رود. در حوزه مالیات‌های غیرمستقیم نیز مالیات بر ارزش افزوده بالاترین عدد را به خود اختصاص داده و پس از آن عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور، مالیات شماره‌گذاری خودرو، مالیات بر نقل و انتقال اتومبیل و مالیات بر فروش سیگار در رده‌های بعدی قرار دارند. گفتنی است مالیات‌های مستقیم مواردی از قبیل مالیات بر درآمد، شرکت، دارایی و غیر آن را شامل می‌شود و مالیات غیرمستقیم نیز مواردی همچون مالیات بر ارزش افزوده، عوارض گمرکی، خدمات و معاملات اوراق بهادار را در بر میگیرد.
به گزارش ایسنا، در حوزه درآمد دستگاه‌های اجرایی نیز بیشترین درآمد در ماه‌های ابتدایی سال جاری به نیروی انتظامی با حدود ۳۶۱میلیارد تومان اختصاص یافته که از این عدد ۶۳درصد آن حاصل از جرائم رانندگی بوده است. در این میان، سازمان اداره کل ثبت اسناد و املاک در رده بعدی قرار گرفته که حدود ۲۶۰میلیارد تومان درآمد داشته است و در رده‌های بعدی نیز گمرک، میراث فرهنگی و اداره کل انتقال خون قرار دارند که جزو سازمان‌هایی هستند که بخشی از درآمد تهران در سال جاری را به خود اختصاص داده‌اند.
