مسکن یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه ایرانی به خصوص جوانان در تمامی سال‌های کشور بوده است. دولت‌ها نیز بنا به اقتضای سیاست‌های خود برای مقابله با نگاه سرمایه‌ای به مسکن اقداماتی جهت رفع این معضل انجام داده‌اند.
اما شاید نگاه جامعه و اقتصاد به مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌ای باعث شد، تا در این بازار اتفاقات ناخوشایند از جمله تورم‌های هیجانی، گرانی اجاره و خرید و حتی احتکار مسکن، بر مشکلات این بخش افزوده است.
به گزارش پایگاه فرهنگ مالیاتی کشور،یکی از راه‌های مبارزه با پیامدهای نامطلوب گفته شده و حتی کاهش قیمت بازار مسکن اخذ مالیات است تا علاوه بر تأمین درآمد پایدار از این محل برای دولت‌ها، عاملی برای کنترل و نظارت دقیق بر بازار باشد.
حالا پس از گذشت سال‌ها از وجود نقص در قوانین مالیاتی نسبت به بازار مسکن، انتظار می‌رود قانون مالیات‌های مستقیم که در ماه‌های اخیر تصویب و ابلاغ شد بتواند راه ایجاد اختلال و نوسانات نجومی در بازار توسط واسطه‌ها و دلالان را از بین ببرد.
اما در این میان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که پر نشان دادن واحدهای مسکونی خالی برای صاحب خانه‌ها و بررسی میزان صحت این موضوع آن‌قدر هم کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد و باید برنامه ویژه‌ای برای تشخیص این واحدها تعبیه شود.
با این تفاسیر نظر هر یک از کارشناسان در خصوص موضوع مالیات بر سپرده‌های بانکی به شرح زیر است:
*اخذ مالیات پلکانی از واحدهای مسکونی خالی
سید کامل تقوی نژاد رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور گفت: واحدهای مسکونی خالی در سال ۹۵ شناسایی می‌شوند و در صورتی که برای دومین سال در سال بعد خالی باشند، مشمول پرداخت مالیات خانه‌های خالی خواهند شد.
وی در خصوص اخذ مالیات از خانه‌های خالی که بر اساس قانون از امسال عملیاتی می‌شود، اظهار کرد: اخذ مالیات از خانه‌های خالی بر اساس برنامه‌ای انجام خواهد شد که قانون مشخص کرده است.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور با اشاره به ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم که در آن لزوم اخذ مالیات از خانه‌های خالی ذکر شده است، گفت: بر اساس قانون، اخذ مالیات از خانه‌های خالی از سال ۹۵ عملیاتی می‌شود ولی مؤدیان مالیاتی باید در اظهارنامه‌های سال ۹۶ آمار خانه‌های خالی را اعلام کنند تا بر اساس این اظهارنامه‌ها، مالیات اخذ شود.
*شفاف سازی اخذ مالیات از واحدهای خالی از سکنه
عبدالکریم حسین زاده عضو کمیسیون عمران مجلس، با تاکید بر ضرورت شفاف سازی وضعیت بازار مسکن برای دریافت مالیات از خانه‌های خالی از سکنه، گفت: تبدیل مسکن از کالای سرمایه‌ای به کالای مصرفی باید اولویت دولت برای ساماندهی بازار مسکن باشد.
وی با تاکید بر ضرورت شفاف سازی سیاست‌ها در حوزه مسکن، گفت: دریافت مالیات از خانه‌های خالی از سکنه نمی‌تواند قفل مسکن را باز کند زیرا بسیاری از این واحدها به دلایلی منطقی مانند خدمت شخص مالک در نقطه ای دیگر از شهر برای مدتی مشخص خالی هستند.
حسین زاده با بیان اینکه اخذ مالیات از واحدهای مسکونی باید هدفمند باشد، افزود: بسیاری از واحدهای مسکونی برای مالکان جنبه سرمایه مادی دارند که این واحدها باید مالیات خود را بپردازند تا به این ترتیب مسکن از حوزه کالاهای سرمایه‌ای خارج و به قیمت واقعی خود برسد.
*کاهش احتکار مسکن با قانون مالیات بر خانه‌های خالی
غلامرضا کیامهر کارشناس مسکن و شهرسازی گفت: با اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی میزان احتکار مسکن در سال ۹۵ پایین می‌آید.
وی با اشاره به قانون مالیات بر خانه‌های خالی گفت: با اجرای این قانون از ابتدای سال ۹۵ واحدهای مسکونی که ۲ تا ۳ سال از ساخت آنها گذشته و در هیچ یک از دفاتر معاملاتی به فروش نرسیده‌اند مشمول وضع مالیات می‌شوند.
کیامهر تصریح کرد: در کشور حق مالکیت شخصی افراد به رسمیت شناخته شده است ولی این حق تا جایی که به دیگران آسیبی نرساند قابل اجرا است.
*تأمین مسکن اقشار کم درآمد با اخذ مالیات
احمدرضا سرحدی کارشناس مسکن ضمن موافقت با اخذ مالیات از خانه‌های خالی گفت: دولت نباید به مالیات خانه‌های خالی به عنوان درآمد نگاه کند بلکه باید پول آن را برای تولید مسکن اجتماعی و مسکن اقشار پایین اختصاص دهد.
وی اظهار کرد: با اینکه خرید و فروش مسکن دچار رکود است اما در بخش اجاره وضعیت فرق می‌کند. همه‌ی مردم نیاز به سرپناه دارند و وقتی این نیاز از طریق خرید تأمین نشود طبیعی است که افراد به سمت بازار اجاره می‌روند.
سرحدی افزود: علی‌رغم اینکه خانه‌های خالی زیادی داریم ولی مالکان تمایلی به اجاره دادن آنها ندارند؛ چرا که نمی‌خواهند ملکشان مستهلک شود. دولت‌ها هم طی دهه‌های گذشته هیچ برنامه‌ای برای خانه‌های استیجاری نداشتند و این نوع صنعت در کشور ما وجود ندارد و معمولاً ساختمان‌های بخش خصوصی وارد اجاره می‌شود که به محدودیت در بخش اجاره منجر شده است.
* حدود ۱۶ میلیون واحد مسکونی در کشور
قاسم پناهی قائم مقام سازمان امور مالیاتی از اخذ مالیات از خانه‌های خالی از ابتدای سال ۹۶ خبر داد و گفت: در سال اول یک دوم مالیات اخذ شده از اجاره واحدهای مشابه برای خانه‌های خالی اخذ می‌شود.
وی در خصوص دریافت مالیات از خانه‌های خالی و اینکه چه تعداد خانه خالی در کشور وجود دارد، اظهار داشت: بر اساس اطلاعات و آماری که از مراجع دریافت کردیم، حدود ۱۶ میلیون واحد مسکونی در کشور وجود دارد، و اینکه چه بخشی از آن خالی است؛ آماری که سایت‌ها و نهایتاً مراجع ذی‌ربط اعلام کردند حدود ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد مسکونی است.
پناهی با اشاره به مصوبه ۳۱ تیر ماه ۱۳۹۴ مجلس و اصلاحی که بر قانون مالیات‌های مستقیم انجام شد، افزود: در ماده ۵۴ مکرر لحاظ شد که از واحدهای مسکونی خالی بتوانیم مالیاتی دریافت کنیم.
قائم مقام سازمان امور مالیاتی تصریح کرد: قانون گذار تکلیف کرد که وزارت راه و شهرسازی ۶ ماه پس از تصویب قانون، سامانه املاک و اسکان کشور را ایجاد کند که از طریق آن بتوان تمام واحدهای مسکونی، اداری، تجاری و… را شناسایی کرد تا واحدهای مسکونی خالی در این سامانه شناسایی و به سازمان مالیاتی اعلام شود.
* ماده ۱۰ تا ۱۱ ق.م.م
به استناد ماده ۱۰ (ق.م.م) هرگاه مستغلات واقع در مراکز استان‌ها و شهرهایی با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر آماده برای اجاره باشند و بدون داشتن موانع قانونی بیش از مدت شش ماه متوالی خالی و بلااستفاده نگه داشته شوند نسبت به بعد از شش ماه مذکور مشمول مالیات به شرح ذیل زیر خواهند بود.
۱. تا یکسال معادل ۲ در هزار ارزش معاملاتی مستقل به ازا هر ماه
۲. در صورت تجاوز از یکسال معادل ۴ در هزار ارزش معاملاتی مستقل به‌ازاء هر ماه مازاد بر یکسال مزبور.
نکات حائزاهمیت
ـ چنانچه خالی ماندن ملک به علل خارج از اختیار مالک باشد در این مدت از پرداخت مالیات موضوع مالیات بر مستغلات مسکونی خالی معاف می‌باشد.
ـ مالکین موظف هستند تا آخر اردیبهشت‌ماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مخصوص را تکمیل و به حوزهٔ مالیاتی که ملک یا مستقل در محدودهٔ آن حوزه واقع است تسلیم و مالیات متعلقه را پرداخت نمایند.
ـ چنانچه مالک محل سکونت خود را خالی نگه دارد نسبت به این محل مشمول مالیات نخواهد بود.
حال باید منتظر ماند و دید آیا با وجود شرایط رکود چندین ساله در بازار مسکن و افزایش تعداد خانه‌های خالی از سکنه و نبود آمار دقیقی از خانه‌های بدون سکنه آیا اخذ مالیات با این وجود میسر خواهد بود یا خیر.
