ساختار مالیاتی در هر کشوری با توجه
به واقعیت های روز جامعه ی آن کشور و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و
اجتماعی و حتی سیاسی روز توسط سیاستگذاران و دولتمردان آن کشور تعیین
می شود. ، دولت ها همواره به دنبال شیوه ای از مالیات ستانی بوده اند که
ضمن سد نمودن راههای فرارمالیاتی،عملیات اخذ مالیات از مودیان در آن شفاف و
آسان بوده و درآمد حاصل از این نوع مالیات برای برنامه ریزی های میان مدت و
دراز مدت قابل پیش بینی و اتکاء باشد.در این راستا برای اولین بار پس از
انقلاب در سال1366 لایحه ی مالیات بر ارزش افزوده که به همت کارشناسان خبره
اقتصادی دولت وقت و با در نظر گرفتن تجربیات سایر کشورهای پیشرفته در امر
مالیات ستانی تهیه شده بود توسط هیأت دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید.
این لایحه پس از فراز و فرودهای فراوان که معلول شرایط خاص
اقتصادی،اجتماعی و سیاسی دهه های شصت و هفتادبود سرانجام پس از طی مراحل
تصویب در مهرماه1387 جهت اجرا به دولت ابلاغ گردید.
.
سازمان امورمالیاتی کشور با توجه به اختیارات حاصل از قانون و ضمن مد نظر
قراردادن زیرساخت های فنی موجود و با لحاظ نمودن شرایط اقتصادی،اجتماعی و
سیاسی روز درمراحل مختلف، گروه هایی از مودیان را مشمول ثبت نام و پرداخت
مالیات بر ارزش افزوده با نرخ تعیین شده از طرف مجلس شورای اسلامی نمود.
بطور کلی مشمولین نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلفند اقدامات ذیل را به
ترتیب انجام دهند:
1- ثبت نام
2- صدور صورتحساب
3- وصول مالیات
4- ثبت و نگهداری اسناد و مدارک
5- تسلیم اظهارنامه
در ادامه برای روشن شدن بیشتر موضوع به شرح هریک از مراحل فوق الاشاره
می پردازیم؛
?
1- ثبت نام: ثبت نام اشخاص حقیقی و یا حقوقی که به عرضه کالا و یا ارائه
خدمات و همچنین واردات یا صادرات کالا و یا خدمات اشتغال دارند طبق ضوابط
مندرج در فراخوان های ثبت نام سازمان امور مالیاتی مکلف به ثبت نام می
باشند.
2- صدور صورتحساب: کلیه مشمولین نظام ارزش افزوده مکلفند که در قبال عرضه
کالا و خدمات مشمول این قانون، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی
مشخصات متعاملین و مورد معامله با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات
متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که از طرف سازمان امور مالیاتی اعلام می
گردد، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج نمایند و در رعایت قانون
نظام صنفی و حاوی مشخصات م می گردد، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص
درج نمایند و در مواردی که از ماشینهای فروش استفاده می شود، نوار ماشین
جایگزین صورتحساب می گردد.شایان ذکر است در صورتی که کالاها و خدمات بدون
صدور صورتحساب و رعایت دستورالعملها و مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده
عرضه گردند قاچاق محسوب می شوند.
3-وصول مالیات: کلیه مودیان این نظام که اقدام به ثبت نام نموده اند،
موظفند در زمان خرید یا واردات کالا و خدمات، علاوه بر بهای کالا و خدمات
خریداری شده، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز پرداخت نمایند. لازم به
ذکر است از آنجائیکه این نظام مالیاتی در نظر ندارد که از فعالان اقتصادی
مالیات اخذ نماید، لذا مالیات پرداختی مذکور، طلب آنان از سازمان امور
مالیاتی محسوب می شود. از طرف دیگر فعالان اقتصادی ثبت نام شده باید در
زمان عرضه کالا و خدمات علاوه بر بهای کالاها و خدمات، مالیات بر ارزش
افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ و آنرا بعنوان طلب دولت
نزد خود نگهداری نمایند.
4-ثبت و نگهداری اسناد و مدارک: یکی دیگر از تکالیف مشمولین نظام ارزش
افزوده این است که باید برای ثبت و نگهداری اسناد و مدارک مالیات و عوارض
موضوع این قانون، از دفاتر، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط، ماشین های
فروش و یا صندوق فروش و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که از طرف
سازمان امور مالیاتی تعیین می گردد، استفاده و مدارک مورد نظر را بمدت ده
سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری نمایند.
5- تسلیم اظهارنامه از دیگر تکالیف و وظایف مودیان مشمول و ثبت نام شده
قانون مالیات بر ارزش افزوده، انجام تسویه حساب مالیاتی از طریق ارائه
اظهارنامه فصلی می باشد. لذا در پایان دوره های مالیاتی سه ماهه، هریک از
مودیان این نظام مالیاتی با تسلیم اظهارنامه، حداکثر ظرف مدت پانزده روز از
تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه، پس از کسر طلب خود بابت مالیات
ارزش افزوده های پرداختی از مالیاتهای وصولی به نیابت از دولت که نزد ایشان
می باشد، مانده را با سازمان امور مالیاتی تسویه می نماید.
چنانچه میزان مالیات وصول شده توسط مودی بیشتر از میزان مالیات پرداخت شده
باشد، اظهارنامه این مودی بیانگر مانده مثبت و بدهی وی به دولت بوده، از
اینرو مابه التفاوت باید بعنوان مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی واریز
گردد. اما اگر طلب مودی از دولت بیش از طلب دولت از ایشان باشدقانونگذار
این حق را برای او قائل است که مانده طلب خود را با ارائه درخواست از
سازمان امور مالیاتی، مسترد نماید.
درضمن لازم به ذکر است در نظام مالیات بر ارزش افزوده روش ارائه اظهارنامه
ی مالیاتی صرفاً به صورت الکترونیکی و از طریق سایت معرفی شده توسط سازمان
امورمالیاتی کشور می باشد./سازمان امورمالیاتی کشور