دغدغه‌ای به‌نام فرارمالیاتی

پایگاه فرهنگ مالیاتی کشور:مالیات به مثابه یک نوع هزینه اجتماعی است که آحاد یک ملت در راستای بهره‌وری از امکانات و منابع یک کشور موظفند آن را پرداخت نمایند تا توانائی‌های جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود. به‌عبارتی دیگر مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیت‌های اقتصادی است که نصیب دولت می‌گردد زیرا ابزار و امکانات دست‌یابی به درآمد و سودها را دولت فراهم ساخته‌است.

در این بین کارشناسان امور مالیاتی در خصوص هدف از دریافت مالیات ابراز داشته‌اند، هزینه مالیات صرف امنیت و رفاه اجتماعی، احداث مراکز درمانی، کارهای عمرانی وزیربایی می‌شود.

نگاهی گذرابروظایف و تکالیف مودیان مالیات بر ارزش افزوده

ساختار مالیاتی در هر کشوری با توجه به واقعیت های روز جامعه ی آن کشور و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی روز توسط سیاستگذاران و دولتمردان آن کشور تعیین می شود. ، دولت ها همواره به دنبال شیوه ای از مالیات ستانی بوده اند که ضمن سد نمودن راههای فرارمالیاتی،عملیات اخذ مالیات از مودیان در آن شفاف و آسان بوده و درآمد حاصل از این نوع مالیات برای برنامه ریزی های میان مدت و دراز مدت قابل پیش بینی و اتکاء باشد.در این راستا برای اولین بار پس از انقلاب در سال1366 لایحه ی مالیات بر ارزش افزوده که به همت کارشناسان خبره اقتصادی دولت وقت و با در نظر گرفتن تجربیات سایر کشورهای پیشرفته در امر مالیات ستانی تهیه شده بود توسط هیأت دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید. این لایحه پس از فراز و فرودهای فراوان که معلول شرایط خاص اقتصادی،اجتماعی و سیاسی دهه های شصت و هفتادبود سرانجام پس از طی مراحل تصویب در مهرماه1387 جهت اجرا به دولت ابلاغ گردید. . سازمان امورمالیاتی کشور با توجه به اختیارات حاصل از قانون و ضمن مد نظر قراردادن زیرساخت های فنی موجود و با لحاظ نمودن شرایط اقتصادی،اجتماعی و سیاسی روز درمراحل مختلف، گروه هایی از مودیان را مشمول ثبت نام و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده با نرخ تعیین شده از طرف مجلس شورای اسلامی نمود. بطور کلی مشمولین نظام مالیات بر ارزش افزوده مکلفند اقدامات ذیل را به ترتیب انجام دهند:

1- ثبت نام

2- صدور صورتحساب

3- وصول مالیات

4- ثبت و نگهداری اسناد و مدارک

5- تسلیم اظهارنامه

در ادامه برای روشن شدن بیشتر موضوع به شرح هریک از مراحل فوق الاشاره می پردازیم؛ ?

1- ثبت نام: ثبت نام اشخاص حقیقی و یا حقوقی که به عرضه کالا و یا ارائه خدمات و همچنین واردات یا صادرات کالا و یا خدمات اشتغال دارند طبق ضوابط مندرج در فراخوان های ثبت نام سازمان امور مالیاتی مکلف به ثبت نام می باشند.

2- صدور صورتحساب: کلیه مشمولین نظام ارزش افزوده مکلفند که در قبال عرضه کالا و خدمات مشمول این قانون، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که از طرف سازمان امور مالیاتی اعلام می گردد، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج نمایند و در رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات م می گردد، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج نمایند و در مواردی که از ماشینهای فروش استفاده می شود، نوار ماشین جایگزین صورتحساب می گردد.شایان ذکر است در صورتی که کالاها و خدمات بدون صدور صورتحساب و رعایت دستورالعملها و مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده عرضه گردند قاچاق محسوب می شوند.

3-وصول مالیات: کلیه مودیان این نظام که اقدام به ثبت نام نموده اند، موظفند در زمان خرید یا واردات کالا و خدمات، علاوه بر بهای کالا و خدمات خریداری شده، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز پرداخت نمایند. لازم به ذکر است از آنجائیکه این نظام مالیاتی در نظر ندارد که از فعالان اقتصادی مالیات اخذ نماید، لذا مالیات پرداختی مذکور، طلب آنان از سازمان امور مالیاتی محسوب می شود. از طرف دیگر فعالان اقتصادی ثبت نام شده باید در زمان عرضه کالا و خدمات علاوه بر بهای کالاها و خدمات، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ و آنرا بعنوان طلب دولت نزد خود نگهداری نمایند.

4-ثبت و نگهداری اسناد و مدارک: یکی دیگر از تکالیف مشمولین نظام ارزش افزوده این است که باید برای ثبت و نگهداری اسناد و مدارک مالیات و عوارض موضوع این قانون، از دفاتر، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط، ماشین های فروش و یا صندوق فروش و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که از طرف سازمان امور مالیاتی تعیین می گردد، استفاده و مدارک مورد نظر را بمدت ده سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری نمایند.

5- تسلیم اظهارنامه از دیگر تکالیف و وظایف مودیان مشمول و ثبت نام شده قانون مالیات بر ارزش افزوده، انجام تسویه حساب مالیاتی از طریق ارائه اظهارنامه فصلی می باشد. لذا در پایان دوره های مالیاتی سه ماهه، هریک از مودیان این نظام مالیاتی با تسلیم اظهارنامه، حداکثر ظرف مدت پانزده روز از تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه، پس از کسر طلب خود بابت مالیات ارزش افزوده های پرداختی از مالیاتهای وصولی به نیابت از دولت که نزد ایشان می باشد، مانده را با سازمان امور مالیاتی تسویه می نماید. چنانچه میزان مالیات وصول شده توسط مودی بیشتر از میزان مالیات پرداخت شده باشد، اظهارنامه این مودی بیانگر مانده مثبت و بدهی وی به دولت بوده، از اینرو مابه التفاوت باید بعنوان مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی واریز گردد. اما اگر طلب مودی از دولت بیش از طلب دولت از ایشان باشدقانونگذار این حق را برای او قائل است که مانده طلب خود را با ارائه درخواست از سازمان امور مالیاتی، مسترد نماید. درضمن لازم به ذکر است در نظام مالیات بر ارزش افزوده روش ارائه اظهارنامه ی مالیاتی صرفاً به صورت الکترونیکی و از طریق سایت معرفی شده توسط سازمان امورمالیاتی کشور می باشد./سازمان امورمالیاتی کشور

گذری بر مزایای ارسال صورت معاملات فصلی

یکی از راهکار های پیش روی اقتصاد داخلی گذر از اقتصاد نفتی و روی آوردن به اقتصاد غیر نفتی است که به واسطه تحریم های کشور های غربی، پیش روی اقتصاد کشورمان قرار گرفته است. شرایط پیش آمده می تواند تبدیل به فرصتی شود که اقتصاد ایران را برای همیشه از دام اقتصاد نفتی برهاند. با توجه به نقش مالیات در کشور و گسترش آن در بین فعالان اقتصادی، یکی از اصول محوری در ساختار اقتصاد ، شفافیت در میزان درآمدها و مبادلات اقتصادی می‌باشد. به منظور شفاف سازی اطلاعات اقتصادی و توسعه عدالت مالیاتی ،دستور العمل اجرایی موضوع ماده 169 مکرر قانون مالیات مستقیم ، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تدوین و اجرای شد . به موجب این دستور العمل ، کلیه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بند های (الف)و (ب) ماده 95 قانون مالیات مستقیم ، مکلف به صدور صورتحساب فروش کالا یا خدمات ، طبق نمونه های اعلامی سازمان امور مالیاتی کشور می باشند. اینگونه مودیان می بایست در صورتحساب های صادره ، شماره اقتصادی طرفین معامله را درج و فهرست معاملات سه ماهه (فصلی) خود را تا یک ماه پس از پایان هر فصل به اداره امور مالیاتی ذیربط ، ارائه نمایند . سازمان امور مالیاتی با اجرای ماده 169مکرر، ارائه گزارش خرید فروش و قراردادهای اشخاص مشمول این قانون باعث شفاف سازی در اطلاعات و مبادلات بنگاه های اقتصادی شده که بواسطه این امر از فرار مالیاتی در جامعه جلوگیری می گردد . یکی دیگر از مزایای اجرای این قانون پیشرفت نظام مالیاتی کشور در بر قراری عدالت مالیاتی است که اعتماد مودیان مالیاتی را به همراه دارد و نقش ویژه ای در ایجاد فضای رقابتی سالم در بین فعالان اقتصادی ایفا می کند . همچنین دستاورد دیگر این امر اجرای عدالت در فعالان اقتصادی می باشد . شفافیتی که ارسال صورتحساب معاملات بدنبال دارد ، محیطی مناسب برای فعالیت های اقتصادی در جامعه و ترقی اقتصاد کشور خواهد داشت . در این راستا سازمان امور مالیاتی کشور با تسهیل در ارسال صورت معاملات فصلی بصورت الکترونیکی برای مشمولین این ماده شرایط مناسبی را فراهم نموده است. این امر میسر نخواهد شد جز با سازماندهی، برنامه ریزی و ایجاد ارتباط موثر بین سازمان‌ها، دستگاه‌ها، تشکل‌های صنفی و صاحبان مشاغل. سازمان امور مالیاتی کشور، در راستای اجرای سیاست‌های دولت مبنی بر توسعه خدمات الکترونیکی، با پیاده سازی طرح جامع مالیاتی و شفافیتی که ارسال صورت معاملات فصلی در مبادلات اقتصادی به همراه دارد بستر مناسبی را برای رعایت عدالت و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور فراهم می‌کند. هدف از ارسال فهرست معاملات فصلی به صورت الکترونیکی نیز، شفاف سازی اطلاعات اقتصادی، مکانیزه کردن نظام مالیاتی در کشور، تحقق عدالت مالیاتی و عدم مراجعه‌ی حضوری به ادارات می‌باشد. / سازمان امورمالیاتی کشور

صورت معاملات فصلی و شفافیت اقتصادی

شفافیت اقتصادی یکی از اساسی ترین شاخص ها در ارزیابی مشروعیت بخشی به نظام ها توصیف می شود. از سویی روند معاملات شفاف چه در حوزه دولت ها و چه درخصوص شهروندان عادی، متضمن اعتماد دوسویه میان دولت و مردم است که دستیابی به آن متضمن سلامت اقتصادی و اجتماعی در جامعه محسوب می شود و از سوی دیگر تنها راه مقابله نظام مند و پایدار با فساد، ایجاد شفافیت در فضای اقتصادی کشور است. زمانی که بستر مناسب جهت شفافیت در عرصه اقتصاد فراهم شود، امکان رصد و ارزیابی این نوع فعالیت ها برای آحاد جامعه فراهم می شود و پرواضح است که برای تحقق شفافیت و افزایش ریسک فساد اقتصادی باید دارایی ها و فعالیت های اقتصادی مقامات کشور، فعالان اقتصادی وسرانجام آحاد مردم به سمت شفافیت سوق داده شوند. فعالیت هایی که در چارچوب نظام مالیاتی کشور صورت می گیرند، همواره نیازمند سطوح بالایی از صراحت و پاکدامنی اقتصادی هستند و اعتماد سازی متقابل و شفافیت دوسویه را می طلبند. ساده سازی قوانین و اجتناب از تعدد آنها تا حد امکان، ضمانت اجرایی قوانین، کاهش ساختارهای بوروکراتیک و گرفتار شدن در پیچ وخم های اداری و ایجاد امکانات لازم جهت سهولت در پرداخت مالیات ها و در نهایت جلب رضایت مودیان از جمله اقداماتی است که دولت در راستای مسئولیت خطیر شفاف سازی روابط اقتصادی و جلب اعتماد مودیان بر عهده دارد. از جمله امکانات لازم جهت تسهیل امور اجرایی چون پرداخت مالیات و وضوح و روشنی بیشتر در فعالیت های اقتصادی و بهبود فضای کسب و کار، بکارگیری ابزارهای نوین الکترونیکی است که از طرفی کاهش خطای انسانی را موجب شده و از طرف دیگر، مراجعات حضوری مودیان به ادارات و ارتباطات چهره به چهره آنها و ممیزان را محدود خواهد ساخت. یکی از مهم ترین ابزارهای پیشگیری از وقوع جرایم اقتصادی، نظارت مطلوب بر فرآیندها است. استفاده از ابزار نظارت با توجه به پیچیدگی های آن بسیار مهم و حساس تلقی می گردد. در شرایط امروزی، نظارت بر تمامی فرآیندها با توجه به حجم بالای مبادلات اقتصادی به شکل سنتی امکان پذیر نیست و استفاده از ابزارهای رایانه ای اجتناب ناپذیر است. در این راستا، سازمان امور مالیاتی کشور اقدام به طراحی و اجرای فهرست صورت معاملات فصلی نموده است تا بر اساس آن، اعلام درآمدهای مشمول مالیات و متعاقبا تشخیص دقیق این نوع درآمدها با سهولت هر چه تمامتر انجام پذیرد. بدین صورت که اطلاعات حاصل از فعالیت بنگاه های اقتصادی در قالب فهرستی که حاوی مشخصات فعالیت های مزبور است، توسط صاحبان مشاغل آزاد، تکمیل شده و جهت بررسی به سازمان امور مالیاتی کشور ارجاع داده می شوند. این امر سبب می شود تا روند داد و ستد ها و معاملات به منظور وصول مالیات از آنها مشخص شده و در نهایت با بررسی دقیق کارشناسان سازمان امور مالیاتی، میزان درآمدهای مشمول پرداخت مالیات، برآورد گردد. از جمله مزایای ارزشمند ارسال صورت معاملات فصلی به صورت آنلاین و از طریق سامانه سازمان، ارسال فهرست صورت معاملات در هر ساعت از شبانه روز است که ضمن صرفه جویی در وقت و هزینه ها، افزایش دقت و ضریب اطمینان و کاهش خطای انسانی را در پی دارد. بدین ترتیب دولت توانسته است با بهره گیری از فناوری های پیشرفته، بسیاری از اهداف و برنامه های بلندمدت و متعالی همچون تحقق دولت الکترونیک را در قالب تسهیل فرایند پرداخت مالیات، محقق سازد. اکنون که دولت با بکارگیری ابزارهای الکترونیکی و فناوری های نوین و به روز رسانی روش های وصول مالیات، به تامین رفاه حال مودیان اهتمام ورزیده است، امید است فعالان اقتصادی نیز با بهره گیری از این امکانات ارزشمند و مغتنم شمردن آنها، به تکالیف مالیاتی خود به شکلی مطلوب و مقتضی عمل نموده و با ارسال فهرست صورت معاملات فصلی، گامی بنیادین و محکم جهت مقابله با فساد اقتصادی برداشته شود و اقتصاد کشور عزیزمان، بیش از پیش پویا گردد./ سازمان امورمالیاتی کشور

جزئیات ارسال صورت معاملات فصلی الکترونیکی

بزرگی گفته است :" جهان مدرن را اندیشه مدرن اداره می کند نه ابزار مدرن. ما باید بپذیریم که بایک مدیریت سنتی نمی توانیم یک جامعه صنعتی را اداره کنیم".

به گزارش پایگاه فرهنگ مالیاتی کشور و به نقل از سازمان امورمالیاتی کشور، با در نظر گرفتن این واقعیت باید گفت در عصر کنونی که تکنولوژی ، سیطره خود را بر تمام جهان گسترده است بهره مندی از این امکانات اگر با اندیشه ای به روز و کارآمد همراه نباشد آب در هاون کوبیدن است و نتایج خیلی مفیدی را به بار نمیاورد. چند سالی است که سیاستهای دولت در کشور بر این قرار گرفته که برای تسریع و تسهیل در انجام امور از فناوریهای روز دنیا استفاده شود. در همین راستا و با هدف اجرا و پیاده سازی دولت الکترونیک ، وزارتخانه ها و سازمانها اقداماتی در خصوص ارائه خدمات الکترونیکی برای ذینفعان و مخاطبان خود انجام می دهند.

طی چند سال اخیر ، سازمان امور مالیاتی هم در همین راستا و با رویکرد پیشبرد دولت الکترونیک تلاشهایی را صورت داده است. ارائه اظهارنامه الکترونیکی یکی از این اقدامات است که مورد اقبال عموم و مودیان مالیاتی قرار گرفته است.

یکی دیگر از پروژه هایی که مدتی است در سازمان امور مالیاتی اجرا می شود ارسال الکترونیکی صورت معاملات فصلی است . مطابق ماده 169 مکرر ، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین اشخاص حقیقی موضوع بند ( الف ) و (ب) ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم مکلفند فهرست معاملات خود را به صورت فصلی ظرف یکماه پس از پایان هر فصل به اداره امور مالیاتی مربوطه تحویل نمایند.

از آنجا که ارائه این صورت معاملات به صورت حضوری مشکلات و فشارهای زیادی را برای مودیان مالیاتی به وجود می آورد سازمان امورمالیاتی براساس اختیارات حاصل از ماده فوق الذکر مقرر کرد مودیان مشمول، فهرست معاملات فصلی خود را از طریق پورتال سازمان مالیاتی و یا در قالب یک فایل تولید شده برروی لوح فشرده ارائه نمایند. هدف مسئولین سازمان از ابلاغ این دستورالعمل این بود که برخی موانع پیش روی مودیان از جمله اتلاف وقت و انرژی را از بین برده و از هزینه های اضافی آنها بکاهند.

این اقدام سازمان مالیاتی که در اصل برای آسودگی و فراغ بال مودیان مالیاتی است در واقع گامی مهم در جهت همسویی با دولت الکترونیک می باشد و اهداف این طرح را دنبال می کند. مودیان مالیاتی در هرساعت از شبانه روز و به کمک یک رایانه به سهولت و راحتی می توانند به پورتال سازمان مالیاتی وصل شده و با دقت و حوصله نسبت به ثبت اطلاعات خود اقدام نموده و آن را بازبینی نمایند . مسلما این امر سبب جلوگیری از بروز اشتباهات احتمالی در ثبت داده ها شده و از تضییع حقوق مودی ممانعت به عمل خواهد آمد. مفهوم دولت الکترونیک با این اقدام سازمان مالیاتی برای عموم مردم و بالاخص مودیان مالیاتی قابل لمس و درک می باشد و پرواضح است بدین طریق اعتماد مودیان به دستگاه مالیاتی افزون شده و استقبال زیادی از اقدامات دولت الکترونیک خواهند نمود.

چگونه میتوان سهم مالیات را در بودجه افزایش داد؟

پایگاه فرهنگ مالیاتی کشور: از آنجا که مالیات از فعالیت‌های اقتصادی به قیمت‌های اسمی وصول می‌شود، در صورت کارابودن سیستم مالیاتی، رشد درآمدهای مالیاتی باید حداقل به اندازه نرخ تورم باشد. طی سال‌های اخیر تمامی تبلیغات و عملکردهای ارایه‌شده از سوی مسوولان سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان متولیان اصلی درآمدهای مالیاتی، متمرکز بر رشد درآمدهای مالیاتی نسبت به مدت مشابه سال قبل است؛ در حالی که این رشد باید با رشد سطح عمومی قیمت‌ها (نرخ تورم) مقایسه شود.

بررسی آمارهای رسمی منتشرشده نشان می‌دهد رشد اسمی درآمدهای مالیاتی تا سال 1388 بیش از نرخ تورم می‌باشد ولی از سال 1389 این روند معکوس شده است. البته این مساله را نمی‌توان به عنوان تغییر روند نظام مالیاتی مطرح کرد زیرا دلیل اصلی رشد مثبت طی سال‌های قبل از سال 1388، وجود «مالیات عملکرد نفت» به‌عنوان بخش مهمی از مالیات‌های مستقیم بوده است که در واقع درآمد مالیاتی محسوب نمی‌شود و بخشی از درآمد نفتی است. این پایه مالیاتی به درستی از سال 1389 از عملکرد درآمدهای مالیاتی حذف شد و دلیل کاهش درآمدهای مالیاتی در سال مذکور همین مورد است. بر اساس آمار منتشرشده از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، طی چهارسال اخیر همواره رشد درآمدهای مالیاتی از نرخ تورم کمتر بوده است.

راهکارهای اصلاح فرهنگ مالیاتی

پرواضح است،امروزه نظام های مالیاتی دنیا، به عنوان نرم افزاری در دست دولت ها که هدایت اقتصاد کشور را برعهده می گیرند، پیشرفت های خود را مدیون حرکت و مدیریت هوشمندانه فرهنگی خود در راستای ایجاد انگیزه برای مشارکت توده های مردم در تامین درآمدهای دولت ها می دانند و این امر، تلاش هایی همه جانبه و حرکت های بنیادین برای ترویج و نهادینه سازی فرهنگ مالیات در کشور را در پی داشته است.

نقش مالیات بر توسعه اقتصادی

دراین یاداشت پایگاه فرهنگ مالیاتی کشور، قصد دارد ضمن تعریفی اجمالی از رشد اقتصاد و مالیات ؛به تاثیرمالیات برتوسعه اقتصادی بپردازد . باشد که این یاداشت در راه اشاعه فرهنگ مالیاتی کشور تاثیری هرچند کوچک داشته باشد.

درتعریف رشد اقتصادی آمده است : رشد اقتصادی به منزله افزایش کمی در میزان تولیدات کالاها و خدمات در طی زمان است و معیار اندازه گیری آن تغییرات در (( تولید ناخالص ملی )) می باشد. که منظوراز تولیدناخلص ملی ایناست که:حاصل جمع ارزش نهایی کلیه کالاها و خدمات که طی یکسال مالی از عملکرد اقتصاد یک جامعه تحقق می شود.

درتعریف مالیات آمده است : مالیات دریافت قسمتی از دارایی افراد توانمند از نظر اقتصادی و توزیع این دارایی به افراد ناتوان ، به عبارتی دیگر از نظر اقتصادی انجام این عمل در بحث توزیع عادلانه تر درآمد مطرح می شود پس توزیع عادلانه تر درآمدها به این معنی است که شکاف درآمدی بین گروه های درآمدی جامعه کمتر باشد.